عزت نفس چیست؟

 تعریف عزت نفس

اینکه چگونه خود را می بینید، نقشی اساسی در نوع زندگی ای که ایجاد می کنید بازی می کند. وقتی عزت نفس مثبت دارید و نسبت به خودتان احساس خوبی دارید، تمایل بیشتری به امتحان چیزهای جدید دارید. مهمتر از آن، وقتی شکست را تجربه می کنید، کمتر خود را سرزنش می کنید. شکست را فرصتی برای یادگیری، رشد و عملکرد بهتر در دفعه بعد خواهید دید.

عزت نفس نحوه ارزش گذاری و درک ما از خود است. یاد می گیریم که چگونه مستقیماً به خود احترام بگذاریم و بدون قید و شرط خود و همه احساسات مان را بپذیریم.

ارزش قائل بودن برای خود، قبول داشتن خود، توانايی در دوست داشتن و عشق ورزيدن به همه چيز، و بالاخره خود را دوست داشتن و هدفمند بودن از عزت نفس حكايت می كند.

رابطه ای که با خودتان دارید مهمترین چیز در زندگی شماست. این الگویی است که همه روابط دیگر شما براساس آن ساخته می شوند.

داشتن عزت نفس بسیار مهم است، زیرا بر فرآیند تصمیم گیری، روابط، سلامت عاطفی و رفاه کلی شما تأثیر می گذارد. با این حال، داشتن عزت نفس بسیار بالا یا بسیار پایین می تواند مشکل ساز باشد.

به یاد داشته باشید که هیچ فردی کمتر از دیگری شایسته نیست. در نظر گرفتن این موضوع می تواند به شما کمک کند تا یک حس سالم از عزت نفس را حفظ کنید.

عزت نفس چیست؟

فاکتورهای عزت نفس

• اعتماد به نفس (احساس امنیت)

اعتماد به نفس ابزاری است که می توانید از آن برای تقویت عزت نفس و رسیدن به آنچه در زندگی روزمره خود می خواهید استفاده کنید. این پایه و اساس عزت نفس است. اگر در کنار خانواده احساس امنیت کنیم، عزت نفس ما رشد می کند. آن وقت است که جرأت می کنیم چیزهای جدید و تجربیات جدید را امتحان کنیم. مثلا وقتی راه رفتن را یاد می گیریم، چند بار اول زمین می خوریم، اما با تشویق، اعتماد به نفس خود را تقویت می کنیم و دوباره تلاش می کنیم!

• هویت

این شناختی است که ما از خودمان داریم. با آزمایش، یادگیری و گرفتن بازخورد از اطرافیان، ویژگی ها، توانایی ها، نیازها و احساسات خود را شناسایی می کنیم. هویت را می توان به چند بخش تقسیم کرد: از جمله فیزیکی (بازنمایی که هر فرد از بدن خود دارد)، اجتماعی (نحوه ارتباط فرد با افراد دیگر، گروه هایی که با آنها ارتباط دارد، وضعیت اقتصادی، وضعیت شغلی، و غیره).

• احساس تعلق

همه ما به چند گروه تعلق داریم: خانواده، دوستان، مدرسه، تیم ورزشی و غیره. ما همچنین خودمان را با تعلق به این گروه ها، با روابطی که با افراد دیگر داریم و تجربیاتی که در این گروه ها داریم، تعریف می کنیم.

• احساس شایستگی

برای اینکه احساس شایستگی کنیم، باید تجربیات متفاوتی داشته باشیم، موفق شویم و شکست بخوریم و چیزهای جدیدی یاد بگیریم. احساس شایستگی با انگیزه مرتبط است، زمانی که فرد با مشکلاتی روبرو می شود که قادر به رفع آنها هست، انگیزه پیدا می کند. موفقیت منجر به احساس کارآمدی و غرور می شود که باعث ارتقاء عزت نفس می شود و فرد را به پذیرش چالش های جدید سوق می دهد.

عزت نفس چیست؟

تفاوت بین اعتماد به نفس و عزت نفس 

عزت نفس (self-esteem) با اعتماد به نفس (Self Confidence) متفاوت است. عزت نفس یا احترام به خود، نظر کلی شما در مورد خودتان است. مثبت‌انديشی، خوش‌بينی و به ويژه نظر مثبت داشتن نسبت به‌ خود را «عزت نفس» مي‌گويند، تا از خود احساس رضايت نداشته باشيم، نمی توانيم صاحب عزت نفس شويم.

در حالی که اعتماد به نفس میزان اعتقادی است که به توانایی ها و مهارت های خود دارید. وقتی در کار یا در هنری مهارت دارید، یعنی در آن کار یا هنر اعتماد به نفس دارید، البته باید اضافه کنم که می توان اعتماد به نفس داشت و در عین حال عزت نفس پایینی داشت. خیلی ها اعتماد به نفس دارند ولی خودباوری و عزت نفس ندارند.

عزت نفس چیست؟

ویژگی های افراد با عزت نفس بالا

كارل راجرز (Carl Rogers) می گويد: «تصوير ذهنی خوب از خويشتن، سازگاری با جهان بيرونی را به دنبال دارد.» 

همه طرفدار عزت نفس بالا هستند. وقتی عزت نفس ما بالاتر باشد، نه تنها حال بهتری داریم، بلکه انعطاف پذیرتر نیز هستیم، در نتیجه با طرد شدن و شکست آسان تر کنار می آئیم و حتی می توانیم از شکست درس بگیریم. در نهایت، داشتن عزت نفس بالا واقعاً چیز خوبی است، اما فقط در حد اعتدال.

زیرا عزت نفس بسیار بالا، مانند افراد خودشیفته، اغلب بسیار شکننده است.

چنین افرادی ممکن است بیشتر اوقات نسبت به خود احساس خوبی داشته باشند، اما در برابر انتقاد به شدت آسیب پذیر هستند.

عزت نفس آنها ممکن است ناپایدار باشد و بسته به موقعیتِ خاص دائماً تغییر کند.

ممکن است باور داشته باشند که از دیگران ماهرتر و بهتر هستند.

عزت نفس چیست؟

نشانه های عزت نفس پایین

عزت نفس ضعیف یک سم واقعی در زندگی است. رویدادهای استرس‌زای مداومِ زندگی مانند: رفتار نامناسب والدین، شکست رابطه، مشکلات مالی، رفتار نامناسب شریک زندگی و … در ایجاد عزت نفس پایین مؤثر هستند.

داشتن عزت نفس پایین می تواند به طور جدی بر کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارد و به اختلالات سلامت روان از جمله اضطراب و افسردگی کمک کند و خطر ابتلا به افکار خودکشی را افزایش دهد.

عزت نفس پایین ممکن است به طرق مختلف ظاهر شود:

A. کسانی که دارای عزت نفس پایین هستند، دچار شک در توانایی خود برای عملکرد خوب هستند. فکر می کنند که برای انجام یک کار، چه در محل کار، مدرسه یا سایر بخش های زندگی، به اندازه کافی خوب نیستید. 

B. روی نکات منفی و ضعف خود تمرکز می کنند و دستاوردهای خود را نادیده می گیرند.

C. به شدت از خود انتقاد می کنند.

D. وقتی همه چیز اشتباه پیش می رود، خود را سرزنش می کنند.

E. ترس شدیدی از شکست دارند.(در صورت تمایل مطلب: چگونه از شکست درس بگیریم؟را بخوانید)

F. برای «نه» گفتن و تعیین حد و مرز مشکل دارند.

G. اغلب نیازهای دیگران را بر نیازهای خود ترجیح می دهند.

H. احساس می کنند دوست داشتنی نیستد. 

I. عزت نفس پایین باعث می شود نتوانند اهداف خود را دنبال کنند.

J. خود را ناچيز می شمرند و منتظر تأیید ديگران هستند.

عزت نفس چیست؟

علت كمبود عزت نفس

اگر احساس لياقت و اهميت داشتن آن در كودكی به ما منتقل نشود و تمسخر، تحقير، تبعيض، محروميت و كم محبتی ببينيم، در بزرگ سالی عزت نفس كافی نخواهيم داشت. احساس بی پناهی، احساس قربانی شدن، شنيدن انتقادهاي مكرر و طردشدگی، كودك را در بزرگی دچار كمبود عزت نفس می كند. طوری كه احساس ناامنی و بی اهميتي هميشه با او همراه خواهد بود.

والدين كمال‌طلب، پرخاشگر و ملامتگر بايد در انتظار كودكان فاقد عزت نفس باشند. بنابراين ما بايد به ياد داشته باشيم كه چنين رفتارهايی با فرزندان خود نكنيم.

عزت نفس چیست؟

راههای افزایش عزت نفس 

بهبود عزت نفس نیازمند کمی کار است، این یک فرآیند است و یک شبه اتفاق نمی افتد. خوشبختانه، مراحلی وجود دارد که می توانید برای رفع مشکلات عزت نفس بردارید.

برای تقویت عزت نفس، باید بدانید که در واقع ویژگی های خوبِ درون شما چیست. تعداد آنها بسیار زیاد است، شما خرد، عشق، شفقت، دانش، مهارت، قدرت و … دارید.

شما آن فرد محدودی نیستید که فکر می کنید. به احتمال زیاد برخی افراد درک واقع بینانه ای از میزان توانایی های خود ندارند.

شما می توانید با بکارگیری چند تکنیک ساده احساس بهتری نسبت به خودتان داشته باشید، به آسانی به اهدافتان برسید و یک رابطۀ سالم با خود و دیگران برقرار سازید.

1. با جسم و روح  و روان خويش آشتی کنید

اولین راه افزایش عزت نفس به گفته دكتر وين داير (Wayne Dyer) «آشتی با جسم و روح  و روان خويش و قبول كردن هر مشكل و وضعيت خود است.» يعنی اولاً با جسم خود، با موها، صورت و اندام خويشتن آشتی و آن را قبول كنيم، ثانياً با روح و روان خود آشتی كنيم، هر عيب و ايراد خود را بپذيريم. البته به فكر رفع آن باشيم، اما از آن فاجعه نسازيم و خود را نيازاريم. پس از اينكه با جسم و روح و روان خود آشتی كرديم، به تعادل روحی و روانی می رسيم.

در مرحله بعد اگر بكوشيم بر نقص‌‌ها، عيب‌ها يا زشتی هايمان قائق آئيم و آنها را برطرف كنيم، به احساس رضايت از خود می رسيم و دارای زيبايی درونی می شويم. همين زيبايی درونی به ما عزت نفس كافی می دهد.

2. نقاط قوت خود را شناسایی کنید

ارزش‌ها، توانايی ها و امكانات خود را بنويسيد و دائم به آنها بينديشيد. چه بهتر اگر آنها را با خط خوش بر كاغذی بنويسيد و پيش رويتان بياويزيد يا جايی بگذاريد كه همواره چشمتان به آن بيفتد. به‌ اين‌ ترتيب پيوسته تمرين و تكرار می كنيد دارای چه نقاط قوتی هستيد. آن‌گاه ناخودآگاه احساس می كنيد صاحب عزت نفس بيشتری هستيد.

3. از تمرکز بر تجربیات منفی گذشته خودداری کنید

اگر می خواهید عزت نفس خود را افزایش دهید، باید افکار خود را تغییر دهید. در ابتدا ممکن است سخت باشد اما با تمرین آسانتر خواهد شد. هر چه افکار منفی بیشتری داشته باشید، عزت نفس شما پایین تر خواهد بود.

4. «نه» گفتن را تمرین کنید

آيا «نه» گفتن برای شما مشكل است يا با قاطعيت میتوانيد بگوييد «خير»؟ عده كمی از چنين قاطعيتی برخوردارند. چون از كودكی ما را به رودربايستیِ داشتن عادت داده‌اند. كسی كه دارای عزت نفس است و برای خود ارزش قائل است و خويشتن را محترم می شمارد، به راحتی در مقابل توقعات عصبی و بیجای ديگران «نه» می گويد.

5. مهارت های خود را تشخیص دهید

شایستگی های اصلی خود را کشف کنید و فرصت هایی پیدا کنید که آنها را برجسته می کند. به طور مثال اگر دونده خوبی هستید، در مسابقات ثبت نام کنید و برای آن تمرین کنید. 

6. روابط مثبت ایجاد کنید

یکی دیگر از راه های کارآمد برای ایجاد عزت نفس، ایجاد دوستی های با کیفیت است. ارتباط متقابلی بین عزت نفس و روابط اجتماعی وجود دارد. دوستانی که شما را تشویق و حمایت می کنند، به تقویت عزت نفس شما کمک می کنند.

7. نگرش مثبت به زندگی داشته باشید 

8. به یاد داشته باشید ارزش شما به ظاهر بدن شما بستگی ندارد 

9. به خودتان اعتماد کنید تا بتوانید تصمیمات خوبی بگیرید 

10. برای خود ارزش قائل شوید 

11. به رؤیاهای خود توجه کنید 

12. راه هایی برای خدمت به دیگران بیابید 

13. خود را به خاطر اشتباهات گذشته ببخشید 

14.از مقایسه خود با دیگران دست بردارید 

15.نوع نگاهی که شما به خود دارید، تأثیر زیادی بر نحوه تلقی دیگران از شما دارد 

16. اهداف کوچک و آسان برای خود تعیین کنید 

17. کمال گرا نباشید 

18. از عبارت «باید» اجتناب کنید

19. از شکست نترسید. شکست فرصتی برای یادگیری است و به معنای تلاش شماست 

20. اگر می خواهید زندگی رضایت بخشی داشته باشید، نیاز خود به تأیید دیگران را کنار بگذارید 

21. با ترس خود روبرو شوید و چیز جدیدی را امتحان کنید 

22. روی خواسته خود تمرکز کنید 

23. رژیم غذایی خود را بررسی کنید 

24. مدیتیشن و تمرکز حواس را تمرین کنید 

25. در صورت لزوم از یک روانشناس کمک کنید 

عزت نفس چیست؟

توصیه نهایی

مسائل مربوط به عزت نفس بر عملکرد روزمره شما و اساساً در هر لحظه از روز تأثیر می گذارد. این که چگونه خود را درک می کنید از طریق هر اقدامی که انجام می دهید و هر بیانی که می کنید، منتقل می شود. شما می توانید کیفیت زندگی خود را با تغییر مثبت دیدگاهی که نسبت به خود دارید، بهبود بخشید.

جادوی افزایش عزت نفس در درون شما نهفته است. عزت نفس واقعی از درون ناشی می شود، نه چیزهای بیرونی.

عزت نفس پایین می تواند تقریباً بر تمام جنبه های زندگی شما تأثیر منفی بگذارد. برای اینکه بتوانید زندگی شخصی و حرفه ای خود را بهبود بخشید، باید عزت نفس خود را به گونه ای ایجاد کنید که شما را در زمان های سخت نگه دارد و در زمان های موفق شکوفا شود.

احساس حقارت این ظرفیت را دارد که راه را برای بیماری هموار کند. از سوی دیگر، اگر نسبت به خود احساس خوب داشته باشید، به احتمال زیاد شاد و سالم خواهید بود.

برای خودتان وقت بگذارید. هر روز زمان مشخصی را برای انجام کارهایی که دوست دارید اختصاص دهید. ثابت شده است که توجه به خود باعث افزایش عزت نفس و احساس ارزشمندی می شود.

خودگویی منفی را به چالش بکشید. اگر خودگویی شما بیشتر منفی باشد، داشتن احساس خوب، برایتان سخت خواهد شد.

از شما می خواهم روی عزت نفس خود کار کنید، اعتماد به نفس تان را تقویت کنید، وقتی به خودتان ایمان داشته باشید و اعتماد به نفس خود را نشان دهید، جذاب تر از همیشه خواهید شد.

بنابراین لازم است اولاً اطلاعات خود را تکمیل کنید، ثانیاً تلاش مداوم داشته باشید. پیشنهاد می کنم پکیج: «راههای افزایش اعتماد به نفس»؛«رمز و راز محبوبیت و مجذوبیت»؛«دوست داشتنی بشوید!» را تهیه کنید و با دقت، صبر و حوصله نکات گفته شده در آنها را اجرا کنید و از نتیجه آن شگفت زده شوید.

 

لطفاً نظر خود را برایم بنویسید.